مهم ترین روش های کنترل عدم تمرکز کودک

 

با حواس پرتی کودکمان چه کنیم ؟

برخی کودکان خصوصا هنگام درس خواندن دچار حواس پرتی می شوند. یعنی به راحتی نمی توانند روی موضوع مشخصی تمرکز کنند. هر کم حواسی، شیطنت یا عدم تمرکز نشانه بیش فعالی کودک نیست. عوامل گوناگونی می تواند بر تمرکز کردن کودک تاثیر بگذارد.

گاهی کودک مشکلات جسمانی مانند تیروئید یا کم خونی دارد که باعث ناتوانی کودک در تمرکز کردن می شود.  گاهی نظارت و دخالت بیش از حد والدین در امور کودک نیز بر تمرکز کردن او تاثیر منفی می گذارد. دلیل آن اینست که انتظارات والدین از کودک بالا و غیر واقع بینانه است. در نتیجه کودک نمی تواند این انتظارات را برآورده ساخته و مضطرب می شود. این اضطراب قدرت تمرکز کودک را گرفته و حواسش را پرت می کند.

 

بهترین متخصص درمان عدم تمرکز کودک

مرکز درمانی جایروس کیدز افتخار دارد که با همکاری متخصصین و روانشناسان زبده، راهکارهای لازم را در زمینه درمان اختلال عدم تمرکز و حواس پرتی کودکان به فرزند دلبندتان ارائه نماید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشورت با پزشکان این تیم، اینجا را کلیک نمایید.

در این مقاله به بررسی 15 روش کنترل عدم تمرکز کودکان می پردازیم. این روش ها به کمک ذهن خلاق و مبتکر معلمین و والدین کودکانی که دچار این اختلال هستند، گردآوری شده است.

 

15 روش کنترل عدم تمرکز کودکان

 

• میزان تمرکز کودک را مشخص کنید.

اولین و مهمترین روش کنترل عدم تمرکز کودکان این است: مطمئن شویم تمامی کودکان می دانند که چگونه تمرکز کنند و نقاط ضعف و قوت خود را در تمرکز کردن شناسایی کنند. بنابراین می بایست روش های کنترل و مدیریت تمرکز را به کودکان آموزش دهیم.

• معنای تناقض سازگار را درک کنید.

معلمین و والدین می بایست بدانند که تناقض کودکان با اختلال تمرکز، دلیلی بر عدم اشتیاق و یا نگرش ضعیف آنها نیست. این بخشی از اختلال تمرکز و توجه بیولوژیکی آن ها بوده که کنترل آن آسان نیست.

• مصرف دارو را از یاد نبرید.

مصرف دارو می تواند به بسیاری از کودکان و بزرگسالان در کنترل اختلالات تمرکزی کمک شایانی نماید. همچنین مصرف دارو می تواند هوشیاری ذهنی، شدت و مدت زمان تمرکز کودک را افزایش دهد. علاوه بر این، ممکن است تحریک پذیری و بیش فعالی کودک را کاهش دهد. (منظور از تحریک پذیری اینست که بدون فکر کاری را انجام دهد.) ممکن است کودک و والدین او بخواهند درباره این روش با پزشک کودک مشورت نمایند.

• زمانی را برای استراحت کودک در نظر بگیرید.

کودکانی که دچار اختلال تمرکز و هوشیاری ناپایدار هستند می بایست میان ساعات درس خواندن، فرصتی برای استراحت داشته باشند. بعنوان مثال در مدرسه معلم می تواند از دانش آموز بخواهد تا تخته کلاس را پاک کند. برگه های دانش آموزان را جمع کند و یا پیغامی را برای دفتر مدرسه ببرد.

در منزل، والدین می توانند زمان استراحت مشخصی را برای کودک تعیین کنند. و یا محل درس خواندن و فعالیت وی را تغییر دهند. یعنی کودک می تواند مدتی را روی میز آشپزخانه و سپس در پذیرایی به نوشتن مشق و یا درس خواندن سپری کند. هر بار که موقعیت کودک عوض می شود، ذهنش بیشتر شکوفا می شود.

همچنین ممکن است دانش آموزان حین نشستن، بخواهند کاری را با دست هایشان انجام دهند. مثلا کاغذی را خط خطی کنند؛ تکه خمیری را بغلتانند و … . این کارها میزان هوشیاری و برانگیختگی آنها را افزایش می دهد.

• روش های آموزشی مختلفی را بکار بگیرید.

معلمین می بایست از روش های آموزشی متفاوتی استفاده کنند. این روش ها می بایست حداکثر  هر 20-15 دقیقه عوض شوند. بعنوان مثال، می توانند 15 دقیقه را به سخنرانی اختصاص دهند. یک گروه دانش آموزی کوچک و یا گروه یادگیری مشارکتی می تواند این روش را به مدت 20 دقیقه بکار گیرد. سپس، دانش آموزان می توانند بصورت فردی تکالیف درسی شان را انجام داده و یا ویدئویی را مشاهده کنند.

• از علائم و نشانه ها استفاده کنید.

وقتی کودک دچار حواس پرتی می شود، معلم و والدین می بایست از یک علامت رمز بین خودشان استفاده کنند. بطور مثال ممکن است ضربه ای آرام روی شانه کودک، موثر واقع شود. همچنین، هنگامی که می بایست نکته مهمی گفته شود ممکن است معلم و یا والدین کودک بخواهند او را هوشیار کنند. در این شرایط معلم و یا والدین می توانند نگاه مستقیمی به کودک بیندازند و بگویند: “حالا به دقت گوش کن. می خواهم نکات مهمی را درباره امتحان فردا بگویم.”

• علائق او را مشخص کرده و بکار گیرید.

هنگامی که علائق کودک گسترش پیدا کند، توجه و تمرکز او نیز افزایش می یابد. بنابراین، می بایست کودکان را به خواندن، نوشتن و صحبت درباره موضوعات مورد علاقه شان تشویق و ترغیب کنید. علاوه بر این، زمانی که اطلاعات ارائه شده شخصا به آن ها مربوط باشد، توجه و تمرکز کودک افزایش می یابد. بعنوان مثال، اگر دانش آموز می بایست جدول زمان بندی را یاد بگیرد، برای شروع معلم می تواند از یک جدول زمان بندی درباره اتفاقات مهم زندگی دانش آموز بهره بگیرد.

• سر و صدا و سایر عواملی را که منجر به حواس پرتی کودک می شود، کاهش دهید.

کودکانی که به راحتی حواسشان پرت می شود می بایست در محیط کم سر و صدا و منظمی حضور داشته باشند. ممکن است نیاز باشد که در ردیف های جلویی کلاس درس بنشینند تا با این کار سر و صدای سایر کودکان منجر به عدم تمرکز آنها نشود.

• مهارت های برنامه ریزی و پیش نمایش کودک را ارتقا دهید.

معلمین و والدین می بایست از کودکان بخواهند تا برای نوشتن گزارش ها و تکمیل پروژه های خود، طرح ریزی کنند. با انجام این کار می توانند به کودکان در ارتقای مهارت های برنامه ریزی و پیش نمایشی کمک نمایند. بعنوان مثال وقتی دانش آموز مقاله ای درباره محتوای کتابی می نویسد (B00K REPORT)، می تواند طرح هایی را درباره چگونگی انجام این کار ارائه دهد. احتمالا نیازبه دستوالعمل خاصی دارد که مدلینگی از آن پیروی کرده و او را به انجام تمرینی راهنمایی نموده است.

نهایتا درباره کاری که انجام داده، نظراتی دریافت کرده است. می بایست مفهوم پیش نمایش را کاملا برای دانش آموز توضیح داد. آنها می بایست نسبت به این حقیقت آگاه باشند که فعالیت هایی که مشغول انجام آن می شوند، در ارتقای مهارت های برنامه ریزی/پیش نمایشی به آنها کمک خواهد نمود. بهتر است که جهت طرح ریزی در دفعات اول، از کودک بخواهید که برای ” یک مهمانی برنامه ریزی نماید.”

• از روش های اصلاح رفتاری و خود ارزیابی استفاده کنید.

روش های اصلاح رفتاری و خود ارزیابی می تواند در افزایش رفتار های مطلوب مفید واقع شود. (بطور مثال تکمیل یک پروژه). و همچنین می تواند در کاهش مشکلات رفتاری همچون بهم زدن نظم کلاس از روی بی فکری، به کودک کمک نماید. عملکرد های خاصی که نیاز به تغییر دارند نیز می بایست شناسایی شوند. برخی از این کار ها عبارتند از:

• تکالیف کلاس درس را بطور کامل انجام دهد.
• برای پاسخ دادن به سوال معلم، دستش را بلند کند.
• قبل از خواب دندان هایش را مسواک بزند.
• لباس های کثیفش را داخل ماشین لباس شویی بیندازد.

همچنین می بایست نتیجه رفتار هایی که تغییر کرده اند نیز مشخص شود. نتیجه رفتار های مثبت کودک را تشویق کرده و به او جایزه دهید. در عوض اگر کار مثبتش را کامل نکرد، او را تشویق نکنید. بعنوان مثال بجای این که با او اجازه دهید لباس های کثیفش را در حمام بگذارد، به او اجازه دهید 15 دقیقه دیرتر به رختخواب برود. این کار تاثیر بهتری خواهد داشت.

علاوه بر این، به کودک بگویید که تنها راه پاداش گرفتن اینست که کار مثبتی که برایش تعریف شده را انجام دهد. در مثال قبلی در صورتی که کودک لباس های کثیفش را در جایی که برایش مشخص شده، بگذارد می تواند 15 دقیقه دیرتر به رختخواب برود.

از یادداشت های خانه-مدرسه می توان بعنوان پل ارتباطی میان مدرسه و خانه استفاده کرد. در هر دو جا می توان از چارت ها و نمودارها جهت بررسی و کنترل پیشرفت کودک استفاده نمود. علاوه بر اینکه والدین رفتار و عملکرد کودکان را ارزیابی می کنند، کودکان را نیز تشویق کنید تا بتوانند عملکرد خود را مشخص و ارزیابی نمایند. خود ارزیابی کودک، توانایی ای است که می بایست برای آن پاداشی جداگانه در نظر بگیرید.

• الگوهای عملکردی آشفته و عجولانه را کنار بگذارید.

برای جلوگیری از تعجیل کودک در انجام کارهایش، معلم و والدین می بایست از گفتن جملاتی بشکل زیر خودداری کنند: “به محض این که تکالیفت را انجام دهی می توانی بیرون بروی.” و یا “وقتی تکالیفت تمام شد می توانی تلویزیون تماشا کنی.” یک چنین پیشنهاداتی سهوا کودک را تشویق می کند تا کارهایش را بسرعت و با بی دقتی انجام دهد.

• کار های کودک را منظم و سازماندهی کنید.

برای سازماندهی تکالیف کودک می توانید از یک دفترچه یادداشت استفاده کنید. بدین صورت که سه ستون کنار هم بکشید. بالای هر ستون بنویسید:

• تکالیفی که باید انجام دهم.
• تکالیفی که انجام شده است.
• تکالیفی که باید بایگانی کنم.

همچنین برای نظم دادن به تکالیف کودک می توانید از دفترهایی که برای موضوعات مختلف، کدگذاری رنگی دارند استفاده کنید.

• از سیستم برنامه ریز روزانه استفاده نمایید.

یک برنامه ریزی روزانه و منظم می تواند به دانش آموز کمک کند تا تکالیف و فعالیت های روزانه اش را سازماندهی کند. ترجیحا برنامه ای که به موضوعات مختلف تقسیم شده و در هر قسمت فضای کافی جهت ثبت اطلاعات مورد نیاز کودک وجود دارد. نهایتا دانش آموز می تواند از “دستیار شخصی دیجیتال” و یا PDA نیز استفاده کند.

• یک دفتر کار در منزل برپا کنید.

در خانه والدین می بایست به کودک خود کمک کرده تا “دفتر شخصی و منظمی” برای خود برپا کند. والدین می بایست در طول هفته زمانی را به این کار اختصاص دهند. به کودک خود کمک کرده تا دفتر کارش را مرتب کرده و همه وسائلش را در جای خود قرار دهد. (مثلا مداد، خودار، ماژیک، کاغذ، گیره کاغذ، منگنه و … را در جای خود قرار دهد.)

دانش آموز می بایست بهترین زمان مطالعه اش را مشخص نموده و این ساعات را در دفتر کارش سپری کند. همچنین می بایست صداهای زمینه مختلف را هنگام مطالعه و انجام تکالیفش امتحان کند. در حقیقت برخی کودکان و بزرگسالان در فضاهای شلوغ و یا حین پخش موسیقی بهتر تمرکز می کنند. در حالیکه برخی دیگر باید از هدفون و یا گوش گیر استفاده کنند.

• زمانی را به ریلکسیشن و آرامش قبل از خواب کودک اختصاص دهید.

بسیاری از کودکانی که قادر به تمرکز کردن نیستند، دچار اختلال خواب شبانه نیز هستند. بهتر است که قبل از رفتن به رخت خواب فعالیت روتینی را برایشان در نظر بگیرید. بطور مثال از کودک بخواهید که قبل از خواب مطالعه کند. و یا خودتان داستانی برایش بخوانید. کودک می تواند قبل از رفتن به رختخواب تمرین های کششی انجام دهد.

همچنین می تواند قبل از خواب شبانه یک لیوان شیر و یا شکلات داغ بنوشد. علاوه بر این هنگامی که در رختخواب است گوش دادن به موزیک آرام می تواند به بهتر خوابیدن او کمک کند. وسایلی مانند کولر و یا فن سقفی که اصطلاحا “صدای سفید” دارند نیز به خواب راحت کودک کمک می کند. منظور از “صدای سفید”، صدای متناوب و چند بسامدی است که انسان قادر به شنیدن آن می باشد.

 

محقق و مترجم : عطیه فضلی

منبع :

http://www.readingrockets.org/article/15-strategies-managing-attention-problems