شب ادراری در کودکان
شب ادراری زمانی اتفاق می افتد که کودک طی خواب شبانه قادر به کنترل ادرار خود نبوده و نسبت به آن آگاهی ندارد. بسیاری از این کودکان در طول روز چندین بار به دستشویی می روند ولی باز هم طی خواب شبانه با این اختلال روبرو می شوند. ممکن است شب ادراری ماه ها و یا سال ها در کودک باقی بماند.
اکثر کودکان، البته نه همه آن ها، وقتی به سن 5 یا 6 سالگی می رسند شب ادراری شان از بین می رود. پسران نسبت به دختران بیشتر دچار این اختلال می شوند و زمانی که در خواب عمیق هستند، این اتفاق روی می دهد.
چه عواملی باعث شب ادراری در کودکان می شود؟
شب ادراری اغلب با خواب عمیق کودک مرتبط است – مثانه وی پر است و کودک از خواب بلند نمی شود. مثانه برخی از کودکان نسبت به سایرین کوچک تر بوده و یا در طول شب ادرار بیشتری تولید می کند.
یکی دیگر از عواملی که منجر به شب ادراری می شود، یبوست است زیرا بر اثر یبوست، روده و شکم به مثانه فشار وارد می کنند.
اگر کودکتان همواره رختخواب خود را خیس می کند و شش ماه و یا بیشتر از شب های خود را بدون شب ادراری نگذرانده است، هیچ “مشکلی” ندارد. این نوع شب ادراری ریشه در مشکلات پزشکی، احساسی و یا رفتاری در وی ندارد.
اما در صورتی که کودک شما حداقل به مدت شش ماه جای خود را خیس نکرده و دوباره شب ادراری اش شروع شده است، با پزشک خود مشورت نمایید.
آیا شب ادراری در خانواده، ارثی است؟
بله. در حقیقت، دانشمندان در زمینه شب ادراری کودک ژنی را کشف کرده اند. احتمال شب ادراری کودکی که یکی از والدینش در سنین کودکی و یا نوجوانی دچار این اختلال بوده، 25 درصد بیشتر است. در صورتی که والدین هر دو در سنین کودکی دچار شب ادراری بوده باشند، این احتمال به 65 درصد نیز می رسد.
در چه سنی کودکان دست از شب ادراری بر می دارند؟
اکثر کودکان زمانی که وقت مناسب آن برسد، دست از شب ادراری بر می دارند.
- در سن 5 سالگی، 15 درصد کودکان رختخواب خود را خیس می کنند.
- در سن 8 سالگی، 8 – 6 درصد کودکان رختخواب خود را خیس می کنند.
- در صورت عدم درمان، در سن 15 سالگی تقریبا 2 درصد کودکان هنوز دچار اختلال شب ادراری هستند.
آیا اختلال شب ادراری نیاز به درمان دارد؟
عموما این نوع اختلال نیازی به درمان ندارد. سوال مهم تر این است که آیا شب ادراری، مشکلی برای کودک به وجود آورده است؟ در صورتی که شب ادراری، کودک را دچار اضطراب و ناراحتی نمی کند احتمالا نیازی نیست که به دنبال درمان آن باشید. در نهایت اکثر کودکان دست از شب ادراری بر می دارند و آن را ادامه نمی دهند.
اگر چه، طی سن 10 – 8 سالگی، شب ادراری بر اعتماد به نفس کودک تاثیر سوئی می گذارد و از فعالیت های اجتماعی مانند حضور در دور همی ها جلوگیری می کند. در صورت مواجهه با این گونه موارد، می توانید درباره موارد ذیل با پزشک خود مشورت نمایید.
استفاده از لباس زیر مجهز به زنگ هشدار
- از لباس زیری مجهز به زنگ هشدار که کودک می تواند طی خواب شبانه آن را بپوشد، استفاده کنید. هنگامی که کودک شروع به ادرار می کند، زنگ هشدار روشن می شود و بدین روش به کودک می آموزد زمانی که مثانه اش پر است، بیدار شود.
- بهتر است قبل از این که تصمیم به خرید این لباس بگیرید، با پزشک خود مشورت نمایید چرا که وی می تواند راهنمایی های لازم را جهت استفاده صحیح از زنگ هشدار به شما ارائه دهد.
- جهت استفاده روزانه و موثر از زنگ هشدار، طول عمر مفید آن بین 6 هفته تا 3 ماه می باشد.
مصرف قرص دسموپرسین استات
- دسموپرسین استات یا DDAVP : دارویی است که از دهه 1970 جهت درمان اختلال شب ادراری از آن استفاده می شده که به صورت زیر زبانی (قرصی که زیر زبان گذاشته و حل می شود) و یا قرص ساده تجویز می شده است. مطالعات صورت گرفته نشان می دهد شب هایی که کودکان این قرص را مصرف می کنند، شب ادراری شان قطع می شود. لیکن این اختلال بصورت کامل از بین نمی رود؛ و فقط برای مواقع خاصی مناسب بوده و کاربرد دارد، مثل حضور در شب نشینی ها و یا اردوگاه.
- کودکان یک ساعت قبل و 8 ساعت پس از مصرف قرص DDAVP، آب ننوشند.
- ممکن است قرص DDAVP عوارض جانبی خفیفی داشته باشد، عوارضی همچون سردرد و یا دل درد. اگر بصورت صحیح مصرف نشود و یا کودک شما شرایط پزشکی خاصی داشته باشد – مثلا دچار فیبروز کیستیک و یا هومئوستازی (هم ایستایی ارگان های داخلی بدن که می بایست میزان آب ارگانیسم بدن کنترل شود) باشد – عوارض جانبی شدیدی پدیدار می شود. در صورت بروز هر گونه عوارض جانبی، لطفا با پزشک کودک خود تماس بگیرید.
- مانند سایر دارو ها، قرص DDAVP نیز می بایست طبق دستور و نسخه پزشک مصرف شود.
خواه شما و پزشک کودکتان تصمیم بگیرید که اختلال شب ادراری را درمان نمایید، خوان منتظر بمانید تا کودک دست از این کار بردارد، مطمئن شوید که کودکتان نسبت به این نکته آگاه است :”شب ادراری تنبلی و یا رفتار بدی نیست. هرگز کودک خود را بخاطر شب ادراری اش تنبیه نکنید.” تقصیر او نیست. در این زمینه حمایت و آرامش شما بسیار مهم است.
10 راهکار موثر جهت کنترل شب ادراری کودک
برای کمک به فرزندم، چه کار دیگری می توانم انجام دهم؟
- مطمئن شوید که کودکتان قبل از زمان خواب، مایعات زیادی ننوشد.
- از دادن نوشیدنی های کافئین دار (مانند نوشیدنی پاپ) به کودکتان اجتناب کنید.
- کودکتان را تشویق کنید که قبل از خواب، به دستشویی برود.
- به جای پوشک از شورت آموزشی استفاده کنید.
- مطمئن شوید که در طول شب کودکتان براحتی می تواند به توالت دسترسی داشته باشد. بعنوان مثال، در توالت و یا مسیر منتهی به آن از چراغ شب خواب استفاده کنید.
- جهت جلوگیری از خراب شدن خوشخواب تخت، از کاور مقاوم تشک استفاده کنید.
- جهت جذب بیشتر ادرار و جلوگیری از خیس شدن تشک، یک حوله بزرگ زیر ملحفه تشک پهن کنید.
- در صورتی که کودک خواب است، لازم نیست لباس خیسش را عوض کنید. حوله ای روی او بیندازید و در صورتی که کودک از خواب بیدار شد، لباسش را عوض کنید.
- زمانی که به رختخواب می روید کودکتان را جهت رفتن به توالت، از خواب بیدار نکنید. این کار کمکی به جلوگیری از شب ادراری وی نمی کند؛ فقط خواب وی را بهم می زند.
- هنگامی که کودک رختخوابش را خیس می کند، صبح روز بعد به وی کمک کنید تا ملحفه اش را بخوبی بشوید؛ بنابراین بو و اثری از شب ادراری اش باقی نمی ماند.
چه زمانی باید با پزشک مشورت کنم؟
زمانی با پزشک صحبت کنید که کودکتان:
- بدلیل شب ادراری اش مضطرب و نگران است.
- دچار اتفاقات روزانه می شود.
- ماه ها دچار اختلال شب ادراری نبوده و ناگهان شب ادراری اش شروع می شود.
- علائم دیگری همچون دفع مکرر ادرار و یا سوزش ادرار دارد.
- پس از سن 6 – 5 سالگی هنوز دچار شب ادراری است.
محقق و مترجم: عطیه فضلی
منبع:
https://www.caringforkids.cps.ca/handouts/bedwetting
