آیا درمان خانگی برای شب ادراری وجود دارد؟

 

در اینجا به برخی نکات جهت کمک به کودک در قطع شب ادراری اشاره می کنیم.

این تکنیک ها اغلب موفقیت آمیز هستند.

• هنگام غروب مایعات کمتری به کودک بدهید. بعد از ساعت 3 عصر بهتر است کودک از نوشیدن مایعات فراوان، خوردن شکلات، کافئین، مرکبات و نوشیدنی های گازدار اجتناب کند. نوشیدن مایعات معمولی مانند آب بهمراه شام ممنوعیتی ندارد.
• قبل از خواب، کودک می بایست مثانه خود را تخلیه کند.
• برای کودک هدفی مشخص کنید تا برای توالت رفتن از خواب بلند شود. بجای اینکه فکر خود را درگیر خشک بودن جای کودک حین خواب شبانه کنید، به فرزندتان کمک کنید تا متوجه شود در صورتی که طی خواب شبانه نیاز به تخلیه مثانه خود دارد، بیدار شده و به توالت برود.

• می توانید برای کودکتان استیکر چارت و یا جایزه ای در نظر بگیرید. هر شبی که شب ادراری نداشته باشد به او یک استیکر هدیه دهید تا روی چارت خود بچسباند. با جمع کردن تعداد مشخصی از استیکرها، به او جایزه ای بدهید. این تکنیک در کودکان خردسال انگیزه بیشتری ایجاد کرده و بهبود قابل توجهی بهمراه دارد. (مثلا در صورتی که 14 شب متوالی جای خود را خیس نکنند جایزه ای برایشان درنظر بگیرید.)
• مطمئن شوید که طی شب کودک به راحتی و بدون خطر به توالت دسترسی دارد. در مسیر اتاق خواب کودک تا توالت وسیله ای قرار ندهید و چراغی را روشن بگذارید. در صورت نیاز یک توالت قابل حمل برایش فراهم کنید.
• برخی افراد معتقدند که بهتر است در خانه برای کودک از پوشک و یا شورت آموزشی استفاده نکنید. چراکه انگیزه کودک را برای از خواب بیدار شدن و رفتن به توالت از بین می برد. برخی دیگر می گویند که شورت آموزشی به کودک احساس امنیت و اعتماد بنفس بیشتری می دهد. برخی والدین نیز کمتر به شب نشینی و یا مسافرت های کمپینگ می روند.

 

نگرش و عملکرد والدین نسبت به شب ادراری کودکان امری مهم و حیاتی در ایجاد انگیزه در کودک بشمار می رود.

 

• به مشکل کودکتان توجه کنید: شب ادراری. فرزندتان را شماتت و یا تنبیه نکنید. او نمی تواند شب ادراری خود را کنترل کند. تنبیه و سرزنش شما فقط شرایط را برای شما و فرزندتان طاقت فرسا می کند.
• صبور باشید و کودکتان را حمایت کنید. به او قوت قلب بدهید و او را تشویق کنید. هر بار که دچار شب ادراری می شود، مشکلی را بیرون نکشید.
• قانون “دست انداختن ممنوع” را در خانواده تان عملی کنید. هیچ کسی حق ندارد کودکتان را بخاطر شب ادراری اش دست انداخته و اذیت کند؛ خصوصا کسانی غیر از خانواده درجه یک کودک. همچنین درباره شب ادراری فرزندتان در حضور سایر اعضای خانواده صحبت نکنید.
• به کودک یاد دهید که “وی” مسئول خیس کردن جای خوابش است نه والدینش. به او این اطمینان را بدهید که در پشت سر گذاشتن این مشکل کمکش خواهید کرد. در صورت امکان به او یادآور شوید که یکی از بستگان نیز توانست با موفقیت این مشکلش را حل کند.
• خود کودک نیز می بایست در تمیز کردن جای خوابش نقشی داشته باشد.

برای راحتی بیشتر و آسیب کمتر از ملحفه های قابل شستشو و جاذب، کاور تشک ضدآب و خوشبوکننده اتاق استفاده نمایید.

برنامه های خود بیداری برای کودکانی طراحی شده است که قادرند طی شب از خواب بیدار شده و به توالت بروند. لیکن بنظر می رسد نسبت به اهمیت آن آگاه نیستند.

 

• یک تکنیک این است که کودک توالی این رویدادها را تمرین کرده و بخاطر بسپارد. یعنی “از خواب بیدار شدن و به توالت رفتن” به “خواب شبانه” ارجحیت دارد.
• تکنیک دیگر تمرین روزانه است. هنگامی که کودک احساس می کند نیاز به تخلیه ادرار خود دارد، می بایست به رختخواب رفته و تظاهر به خواب کند. چند دقیقه ای منتظر باشد و سپس از جای خود بلند شده و به توالت برود.

 

در صورتی که برنامه خود بیداری بخوبی عمل نکند، می توان از برنامه های والد بیداری استفاده کرد. تنها در صورت درخواست کودک، می توان این برنامه ها را بکار گرفت. به هم زدن خواب کودک می بایست بعنوان آخرین گزینه در نظر گرفته شود.

• زمانی که والدین می خواهند به رختخواب بروند، می بایست کودک خود را برای رفتن به توالت از خواب بیدار کنند.
• برای اینکه این برنامه نتیجه بخش باشد، کودک می بایست به تنهایی به توالت برود. بتدریج می بایست تنها با شنیدن صدای والدین از جای خود بلند شده و به توالت برود.
• درصورتی که کودک بتواند این کار را به مدت 7 شب متوالی انجام دهد، گفته می شود درمان شده است. یا آماده استفاده از برنامه های خود بیداری و یا زنگ هشدار است.

 

استفاده از زنگ هشدار مبنای درمان اختلال شب ادراری است.

• اکثر کودکان پس از 16 – 12 هفته استفاده از زنگ هشدار، شب ادراری شان قطع می شود.
• برخی کودکان پس از اینکه دوره استفاده از زنگ هشدار به پایان برسد، دوباره شب ادراری شان شروع می شود.
• عملکرد این نوع زنگ های هشدار زمان بر است. کودک می بایست از این دستگاه به مدت چند هفته استفاده نماید قبل از این که فکر کند بخوبی کار نمی کند.
• دو نوع سیستم زنگ هشدار وجود دارد: سیستم صوتی و سیستم لمسی.
• کارکرد این دستگاه بدین صورت است که رطوبت ادرار شکافی در سنسور ایجاد می کند که نتیجتا زنگ هشدار را فعال می کند. این سنسور را می توان در لباس زیر و یا ملحفه تشک کودک جاسازی نمود.
• سپس کودک از خواب بیدار شده و زنگ هشدار را خاموش می کند. به توالت رفته، بقیه ادرار خود را تخلیه می کند و به رختخواب بر می گردد. لباس خود و ملحفه رختخوابش را عوض می کند. سنسور را تمیز کرده و زنگ هشدار را به حالت اول برمی گردانند، سپس دوباره بخواب می رود.
• برای درمان شب ادراری استفاده از این زنگ هشدار نسبت به تجویز دارو برای کودکان ارجحیت دارد. زیرا عوارض جانبی بهمراه ندارد.
• بطور کلی گفته می شود که کودکان 7 ساله و بزرگتر می بایست از این زنگ هشدار استفاده کنند.
• برای این که زنگ هشدار کارایی مفید و موثری داشته باشد، کودک می بایست علاقمند به استفاده از آن باشد. برای انجام این کار هم کودک و هم والدین می بایست انگیزه زیادی داشته باشند.

حواستان به ابزارها و سایر روش های درمانی که گفته می شود “شب ادراری را به سرعت درمان می کند” باشید. در حقیقت یک چنین ابزارهایی وجود ندارد. قطع شب ادراری در کودکان نیاز به صبر، انگیزه و زمان کافی دارد.

 

داروهای شب ادراری

دموپرسین استات یا DDAVP گونه ترکیبی و مصنوعی هورمون آنتی دیورتیک (ADH) می باشد. ماده ای که بطور طبیعی در بدن ترشح می شود و مسئول محدود کردن تولید ادرار است.

• تقریبا حدود 10 سال است که از این دارو جهت درمان شب ادراری کودکان استفاده می شود. بطور کلی اولین دارویی است که جهت درمان شب ادراری تجویز شده است.
• این دارو مانند ADH در بدن عمل می کند و توسط مغز ترشح می شود. این دارو غلظت ادرار را افزایش می دهد و حجم ادرار تولید شده را کاهش می دهد. این دارو می بایست قبل از خواب مصرف شود.
• این دارو برای کودکانی تجویز می شود که سیستم زنگ هشدار به درمان آن ها کمکی نکرده است. همچنین این دارو بعنوان مقیاس انسداد شکاف بشمار می رود. و به کودک کمک می کند تا بدون شرمساری و نگرانی در شب نشینی ها و مسافرت های کمپینگ حضور پیدا کند.

• داروی DDAVP به شکل قرص تولید می شود و قبل از خواب مصرف می شود. عوارض جانبی آن نادر است ولی سردرد، آبریزش و گرفتگی بینی و خونریزی بینی دیده می شود. نوعی از این دارو بشکل اسپری بینی تولید می شده، اکنون بدلیل عوارض جانبی شدید دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
• دوز مصرف این دارو به اندازه ای که تاثیرگذار باشد، تنظیم شده است. بمجرد تاثیر آن، در صورت امکان دوز آن کاهش می یابد.
• حدود 25 درصد کودکانی که دچار ناتوانی در دفع ادرار هستند، شب ادراریشان با مصرف این دارو از بین رفته است. در 50 درصد این کودکان شاهد کاهش چشمگیر شب ادراری هستیم. در مقایسه با بکارگیری سیستم زنگ هشدار، حداکثر 60 درصد بیماران با قطع مصرف قرص DDAVP دوباره دچار شب ادراری شده اند.

 

داروی ایمیپرامین نوعی داروی ضد افسردگی سه حلقه ای است که به مدت 30 سال جهت درمان شب ادراری استفاده شده است.

• چگونگی عملکرد آن مشخص نیست. لیکن بر مثانه اثر آرامبخشی دارد و میزان عمیق بودن خواب را کاهش می دهد.
• میزان درمان اولیه این دارو بین 60 – 10 درصد بوده و میزان بازگشت آن حداکثر 80 درصد است.
• بنظر می رسد مصرف این دارو براساس دوز صحیح، عوارض جانبی چندانی ندارد. لیکن عصبانیت، اضطراب، یبوست و تغییر شخصیتی بعنوان عوارض جانبی آن گزارش شده است.
• درصورت مصرف نابجا و یا دوز بیش از حد آن، منجر به مسمومیت بیمار می شود. درصورت مصرف دوز بیش از حد و بصورت تصادفی احتمال ضربان قلب غیر طبیعی و حتی مرگ نیز وجود دارد.
• در صورتی که مصرف دسموپرسین به تنهایی موثر نباشد، این دارو نیز در کنار آن تجویز می شود.

اکسیبوتینین و هیوسیامین داروهایی هستند که انقباض غیر ارادی مثانه را کاهش می دهند. عوارض جانبی آن عبارتند از: خشکی دهان، خواب آلودگی، سوزش، حساسیت به گرما و یبوست.

آیا آموزش مثانه در کنترل شب ادراری موثر است؟

تمرین آموزش مثانه: این نوع درمان برای بزرگسالان مبتلا به شب ادراری و سایر گونه های بی اختیاری ادرار موثر است.

این روش عموما تاثیری بر کودکان ندارد.

بررسی اخیری که درباره درمان شب ادراری بکمک داروی جایگزین و مکمل صورت گرفته نشان می دهد که از این ماهیت ها چندان استقبال نشده است.

 

پس از درمان شب ادراری چه پیگیری هایی می بایست انجام شود؟

مرکز درمانی برای کودکی که بواسطه علل پزشکی و یا عاطفی دچار شب ادراری شده است، راه کار های درمانی مناسبی پیشنهاد می کند:

• در صورتی که راهکار های درمانی مرکز بخوبی عملی شود، در اکثر موارد شب ادراری کودک قطع می شود.
• بخاطر داشته باشید که بدلیل برخی شرایط اساسی، همچون مشکلات آناتومیکی و یا عاطفی، ممکن است پروسه درمان کمی پیچیده و زمان بر باشد.

 

کودکان مبتلا به شب ادراری بدون عارضه معمولا خودشان “از این مهلکه بیرون می آیند”.

• در صورتی که تصمیم بگیرید از یک روش درمانی استفاده کنید، از راهکارهای مرکز سلامت کودک کمک بگیرید.
• ممکن است میزان بازگشت اختلال زیاد باشد ولی عموما درمان دوباره موفقیت آمیز است.
• مرکز درمانی فرآیند فعالیت های کودک را بصورت دوره ای کنترل می کند. دفعات این کنترل بستگی به سرعت بهبود شب ادراری و میزان راحتی شما دارد.
• در صورتی که بخواهید درمان موفقیت آمیز باشد، بایستی بدانید که تعهد و انگیزه لازمه آن هستند.

 

تاثیر شب ادراری بر شخصیت کودک

شب ادراری بر اعتماد بنفس و خودانگاری کودک تاثیر منفی می گذارد.

بهترین راه جهت جلوگیری از این مسئله این است که کودک خود را حمایت کنید.

والدین می بایست به کودکان خود قوت قلب داده و بگویند که شب ادراری یک مشکل رایج میان کودکان است.

همچنین والدین مطمئن هستند که کودک می تواند بر این مشکل غلبه کند. در صورتی که شب ادراری در خانواده ارثی باشد (مثلا پدر کودک نیز دچار شب ادراری بوده باشد)، می بایست کودک را در جریان این موضوع قرار داد تا احساس شرم و ناراحتی کمتری داشته باشد.

 

سالانه درصد قابل توجهی از کودکان دبستانی که دچار شب ادراری هستند، بدون درمان خاصی مشکلشان حل می شود.

تخمین تاثیر و کارایی روش درمانی بسیار دشوار است. لیکن میزان تاثیر درمان بکمک دارو حدود 60-10 درصد و تاثیر درمان بکمک سیستم زنگ هشدار و والد بیداری حدود 90-70درصد می باشد.

• تقریبا تمام اختلالات شب ادراری به کمک یک روش و یا ترکیبی از  چند روش درمانی، قابل درمان است.
• برخی افراد نیاز به درمان دارویی طولانی مدت دارند.

 

محقق و مترجم : عطیه فضلی

منبع :

https://www.emedicinehealth.com/bedwetting/article_em.htm#what_is_bedwetting