مهم ترین تفاوت میان شب ادراری و مثانه بیش فعال

 

شب ادراری چیست؟

شب ادراری زمانی اتفاق می افتد که کودک طی خواب شبانه قادر به کنترل ادرار خود نبوده و نیز نسبت به آن آگاهی ندارد. بسیاری از این کودکان طی روز چندین بار به دستشویی می روند ولی باز هم طی خواب شبانه با این اختلال روبرو می شوند.

شب ادراری اغلب با خواب عمیق کودک مرتبط است – مثانه وی پر است و کودک از خواب بلند نمی شود. مثانه برخی از کودکان نسبت به سایرین کوچک تر بوده و یا در طول شب ادرار بیشتری تولید می کند.

یکی دیگر از عواملی که منجر به شب ادراری می شود، یبوست است زیرا بر اثر یبوست، روده و شکم به مثانه فشار وارد می کنند.

 

مثانه بیش فعال چیست؟

منظور از مثانه بیش فعال و یا OAB، نوعی بی اختیاری ادرار است که طی آن ادرار بصورت ناخواسته تخلیه می شود. ممکن است یک کودک بطور مکرر نیاز به تخلیه ادرار خود داشته باشد و از آنجایی که این امر قابل کنترل نیست، ممکن است کودک در این موقع دسترسی به توالت نداشته باشد.

همان طور که این امر در کودکان متداول است، در بزرگسالان نیز اتفاق می افتد. خصوصا درباره خانم هایی که به تازگی زایمان کرده و دچار بی اختیاری ادرار شده اند این امر صدق می کند.

این وضعیت نباید با شب ادراری اشتباه گرفته شود که بروز آن کاملا به عوامل مختلفی بستگی دارد. تکرر ادرار بطور قابل ملاحظه ای بعنوان پولاکیوری شناخته می شود.

 

عواملی که باعث بروز تکرر ادرار می شوند

در صورتی که کودکتان اغلب بدون این که قادر به کنترل ادرار خود باشد آن را تخلیه می کند، بهتر است با پزشک وی مشورت نمایید تا دلیل بروز آن را متوجه شوید.

علامت اصلی پولاکیوری در کودکان این است که کودک می بایست در طول روز تقریبا 30 – 10 بار ادرار خود را تخلیه نماید اما هر بار حجم کمی از ادرار را دفع می کند. این اختلال در کودکان بین 8 – 3 سالگی بروز پیدا می کند. با این که شواهد مستدلی جهت تائید این تئوری وجود ندارد، بسیاری از متخصصین عقیده دارند که این اختلال ناشی از یک مشکل روانشناسی است که استرس نقشی اساسی در آن بازی می کند. تکرر ادرار در کودکان دلایل مختلفی دارد که در اینجا به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

 

• عفونت مجاری ادراری

یکی از دلایل اصلی تکرر ادرار می تواند عفونت مجاری ادراری و یا UTI باشد. برخی علائم UTI عبارتند از تکرر ادرار بهمراه درد و احساس سوزش حین دفع ادرار. حتما پس از اجابت مزاج، خصوصا در دختران، اندام تناسلی کودک تان را از جلو به عقب بشوئید تا دچار عفونت مجاری ادراری نشود. این امر از ورود میکروب ها از حفره رکتوم به مجاری ادراری جلوگیری می نماید.

• دیابت بی مزه

ترشح ناکافی هورمون آنتی دیورتیک که میزان ادرار دفع شده را کنترل می کند می تواند منجر به دیابت بی مزه شود. طی این اختلال، کودک علاوه بر تکرر ادرار از تشنگی مفرط، بروز علائم کمبود آب، رشد ضعیف و از دست دادن اشتها نیز رنج می برد.

• شیوه زندگی

مصرف نوشیدنی های گازدار و کافئین دار می تواند منجر به تکرر ادرار و حتی مثانه بیش فعال شود. از مصرف بیش از اندازه شکلات، غذا های تند و ادویه دار و میوه هایی غنی از اسید سیتریک نیز بایستی خودداری نمود.

• اجتناب از ادرار کردن

بعضی کودکان عادت دارند که از رفتن به توالت اجتناب کنند که در عوض دفعات دفع ادرار در آن ها کاهش یافته لیکن حجم ادرار مثانه افزایش می یابد. جهت رهایی از فشار وارده بر مثانه ، ماهیچه اسفنکتر که دفع ادرار را کنترل می کند، فعالیت بیشتری داشته و به تحریک مثانه و نتیجتا تکرر ادرار منجر می شود.

 

علائم پولاکیوری

برخی علائم پولاکیوری در کودکان عبارتند از :

• احساس درد و سوزش هنگام دفع ادرار
• تشنگی مفرط
• تب و احساس درد در ناحیه شکم
• تغییر رنگ ادرار از از شفاف به تیره  و گاهی همراه با بو
• کاهش ناگهانی وزن
• عفونت مجاری ادراری بطور مکرر
• تشخیص مثانه بیش فعال در کودکان

 

به مجرد این که علائم مذکور را در کودک مشاهده شود، پزشک جهت تشخیص اختلال کودک چند تست انجام می دهد. نتایج بدست آمده به پزشک کمک می کند تا دلایل بروز اختلال را شناسایی نماید. برخی تست های انجام شده عبارتند از:

• کشت ادرار

اگر علائم مشاهده شده شبیه عفونت مجاری ادراری باشد، برای تشخیص نوع باکتری عامل عفونت، کشت ادرار انجام می شود.

• آنالیز ادرار

برای این که عامل تکرر ادرار مشخص شود، تست و یا آنالیز ادرار انجام می شود.

• آزمایش خون

جهت تشخیص ابتلای کودک به بیماری دیابت، آزمایش خون گرفته می شود.

 

 

درمان

درمان های مختلفی برای تکرر ادرار کودکان وجود دارد. با بزرگتر شدن کودک این اختلال کاهش پیدا می کند و وی می تواند مدت طولانی تری ادرارش را در مثانه نگه دارد و یا به اصطلاح آن را کنترل نماید.

در صورتی که کودک عفونت مجاری ادراری داشته باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز کرده و کودک را تشویق می کند تا ادرار خود را کنترل نموده و هر چند ساعت یک بار آن را تخلیه کند. این تکنیک در سراسر دنیا بکار گرفته می شود و از آن با نام “آموزش دوباره مثانه” یاد می شود.

اگر کودک به دلیل استرس و مسائل مربوطه دچار اضطراب و تشویش می شود، کودک را تشویق نموده تا با شخصی که به وی اطمینان دارد صحبت کند و یا ممکن است پزشک روان شناس بتواند عامل استرس و اضطراب وی را بفهمد. در صورتی که بواسطه بیماری دیابت کودک دچار تکرر ادرار شده باشد، جهت کنترل میزان قند خون وی پزشک انسولین مربوطه را تجویز می نماید.

 

اقدامات جهت پیشگیری از این اختلال OAB

در این زمینه همیشه بهترین اقدام، پیشگیری از ابتلا به تکرر ادرار است و در این صورت، اقدامات بسیاری وجود دارند که می توان به کمک آنها از پیشرفت OAB (مثانه بیش فعال) در کودک جلوگیری نمود.

در این جا به برخی نکات مربوطه اشاره می کنیم:

• رعایت بهداشت نه تنها در بروز OAB بلکه در صورت بروز هر گونه عفونت ادراری، امری مهم بشمار می رود.
• به کودکان خود آموزش دهید تا فورا پس از دفع مدفوع، اندام تناسلی خود را کاملا بشویند.
• به دختران خود آموزش دهید تا در صورت استفاده از توالت عمومی، بصورت چمباتمه نشسته و کاملا ادرار خود را تخلیه کنند تا با این کار از ابتلا به عفونت مجاری ادراری جلوگیری شود.
• استفاده از مواد شیمیایی و صابون های قوی جهت شستشوی دستگاه تناسلی پیشنهاد نمی شود.
• انجام تمرین کگل می تواند به بهبود و تقویت ماهیچه کمک نموده و تکرر ادرار را بهبود بخشد.
• درمان انگیزشی گزینه خوبی جهت تشویق کودکان به تعیین یک برنامه مناسب توالت رفتن و پیروی از آن است. جایزه دادن به کودک، وی را تشویق کرده و کمک می کند تا از این برنامه پیروی کند.
• به کودک خود اطمینان دهید که سالم است و این وضعیت گذرا است و نیازی به نگرانی نیست. در صورتی که دچار استرس و اضطراب شده او را آرام کنید. مطمئن شوید که کودک وقت آزاد کافی و زمان بازی مشخصی دارد.

 

آیا برای درمان تکرر ادرار در کودکان، درمان خانگی خاصی وجود دارد؟

گاهی اوقات برخی درمان های ساده خانگی به درمان تکرر ادرار کودک کمک می نماید. پیروی از یک برنامه مناسب جهت تخلیه ادرار و ارائه فیدبک های مثبت به کودک (بعنوان جایزه)، مانند انگیزه دادن عمل می کند.

به کودک خود خوراکی و نوشیدنی هایی مانند سرشیر، آب و فیبر داده و از خوراکی هایی که باعث تحریک کودک می شوند مانند شکلات، نوشیدنی های کافئین دار و غیره خودداری نمایید.

بطور کلی ممکن است تکرر ادرار برای کودک و والدین طاقت فرسا باشد که این وضعیت قابل درمان است. انجام اقدامات پیشگیرانه نیز می تواند به کودک کمک کند تا از پیشرفت فعالیت مثانه پرکار که منجر به تکرر ادرار می شود، جلوگیری نماید.

با بزرگتر شدن کودک، وی بهتر می تواند ماهیچه های روده و شکمی خود را کنترل نماید و این وضعیت به کاهش این اختلال کمک می نماید. نکته مهم این است که بدانید این وضعیت موقتی است و کودک خود را نسبت به این موضوع آگاه و مطمئن سازید.

 

محقق و مترجم : عطیه فضلی

منبع :

https://www.caringforkids.cps.ca/handouts/bedwetting