وقتی اسم اوتیسم میآید، خیلی از والدین ناگهان یک عالمه تصویر ترسناک در ذهنشان رژه میرود:
«بچهم حرف نمیزنه… یعنی اوتیسمه؟»،
«چرا جواب صدام رو نمیده؟»،
«اگه اوتیسم داشته باشه، دیگه امیدی هست؟»
من دکتر مصطفی امیری، متخصص مغز و اعصاب، دارای بورد تخصصی از دانشگاه تهران و فلوشیپ اختلالات خواب از اسپانیا هستم و سالهاست در کلینیک مغز و اعصاب و روان، با خانوادههایی روبهرو میشوم که دقیقاً با همین نگرانیها وارد اتاق میشوند.
خبر مهم این است:
اوتیسم پایان راه نیست؛ نقطهی شروع یک مسیر متفاوت است.
و اگر تشخیص زودهنگام و درمان اوتیسم بهموقع و درست باشد، میتواند زندگی کودک و خانواده را عمیقاً متحول کند 🎯
اوتیسم چیست؟ چرا میگوییم «طیف اوتیسم»؟ 🌈
اختلال اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک بیماری تکبعدی نیست؛
یک طیف است؛ یعنی:
- در بعضی افراد خیلی خفیفتر است
- در بعضی شدیدتر
- بعضی کودکان فقط در تعامل اجتماعی مشکل دارند
- بعضی در زبان و ارتباط
- بعضی هم در هر دو، همراه با رفتارهای تکراری و حساسیتهای حسی
به زبان ساده:
دو نفر با اوتیسم میتوانند از زمین تا آسمان با هم فرق داشته باشند؛
به همین دلیل به آن میگوییم طیف 🌈
📌 نکته مهم:
درمان اوتیسم یعنی ما بهجای چسباندن یک برچسب کلی، باید ببینیم این کودک خاص چه نیازها، تواناییها و چالشهایی دارد؛
نسخهی کپی–پیست برای همه جواب نمیدهد.
اوتیسم و ارتباط؛ وقتی کلمات راه سختتری دارند 🗣️🧩
یکی از مهمترین بخشهای اختلال اوتیسم، مشکل در ارتباط و تعامل است.
اما این «مشکل» شکلهای مختلفی دارد و همیشه بهصورت یکسان دیده نمیشود.
کودکان اوتیسمی چگونه در حرف زدن و زبان تفاوت دارند؟ 🎤
طبق آمارهای علمی:
- حدود ۴۰٪ کودکان مبتلا به اوتیسم اصلاً صحبت نمیکنند
- حدود ۲۵–۳۰٪ در نوزادی و اوایل کودکی شروع به حرف زدن میکنند و بعد مهارت زبانی را از دست میدهند
- بعضیها هم فقط دیرتر از حد معمول به حرف میافتند
این کودکان ممکن است:
- تاخیر واضح در به حرف افتادن داشته باشند
- صدایشان تکنواخت، صاف یا شبیه روبات باشد 🤖
- دچار اکولالیا باشند؛ یعنی یک کلمه یا جمله را بارها پشتسر هم تکرار کنند
- در استفادهی درست از ضمایر مشکل داشته باشند (مثلاً به جای «من»، میگویند «تو»)
- از اشاره، دست تکان دادن، نشان دادن با انگشت کم استفاده کنند یا اصلاً استفاده نکنند
- وقتی کسی به چیزی اشاره میکند، آن را دنبال نکنند
- در فهم طعنه، کنایه، شوخی دچار مشکل باشند؛ یعنی همهچیز را خیلی «جدی» و مستقیم متوجه شوند
اینها یعنی مغز این کودکان دنیای ارتباط را با قواعدی متفاوت میخواند؛
و ما در درمان اوتیسم باید یاد بگیریم با زبان مغز آنها کار کنیم، نه فقط زور بزنیم مطابق مغز خودمان شوند.
علائم اولیه اوتیسم؛ هرچه زودتر ببینیم، بهتر میتوانیم کمک کنیم 🔍🛎️
در درمان اوتیسم یک قانون طلایی داریم:
هرچقدر زودتر تشخیص بدهیم و شروع به مداخله کنیم،
احتمال بهبود مهارتها و استقلال در آینده بالاتر است.
برای همین آشنایی با علائم اولیه اوتیسم ضروری است.
خیلی وقتها خانوادهها میگویند:
«فکر میکردیم فقط کمحواس است یا دیر به حرف میافته…
نفهمیدیم اینها میتواند علامت اوتیسم باشد.»
شاخصهای رشد طبیعی که باید حواسمان به آنها باشد 📍
اگر کودک:
- در ۶ ماهگی هنوز لبخند اجتماعی ندارد – یعنی به چهرهی شما نگاه نمیکند و لبخند نمیزند
- در ۹ ماهگی صداها، لبخند یا حالتهای صورت شما را تقلید نمیکند
- در ۱۲ ماهگی هیچ صدا یا هجای معنیدار (مثل «ما–ما»، «با–با») ندارد
- در ۱۴ ماهگی از حرکات اشاره، دست تکان دادن، بایبای کردن استفاده نمیکند
- در ۱۶ ماهگی هنوز هیچ کلمهی معنیدار نمیگوید
- در ۲۴ ماهگی از عبارات دوکلمهای ساده (مثل «آب بده»، «ماما بیا») استفاده نمیکند
- در ۱۸ ماهگی وارد بازیهای نمادین/نمایشی (وانمود کردن: غذا دادن به عروسک، صحبت پشت تلفن اسباببازی و…) نمیشود
یا اگر کودک قبلاً این مهارتها را داشته و بعد از مدتی از دست داده است 🛑
اینها زنگ هشدار است و باید حتماً با متخصص اطفال، روانپزشک کودک، یا متخصص مغز و اعصاب کودک مشورت شود.
این بهمعنی تشخیص قطعی اوتیسم نیست، اما میگوید: “لازم است بررسی دقیقتر انجام شود.”
درمان اوتیسم؛ آیا اوتیسم «درمان» میشود؟ یا فقط «مدیریت»؟ 🧠⚖️
سؤال مهمی که همیشه از من میپرسند:
«دکتر، درمان اوتیسم یعنی بچهم کاملاً خوب میشه؟ اوتیسمش میره؟»
پاسخ علمی و صادقانه این است:
- اوتیسم یک سبک متفاوت رشد مغز است؛ مثل رنگ چشم، قابل تغییر کامل نیست
- اما علائم اوتیسم و مشکلات عملکردی آن، در بسیاری از کودکان قابل بهبود بسیار قابلتوجه است
- یعنی با درمان بهموقع و درست، خیلیها میتوانند به حدی برسند که در مدرسه، کار و جامعه عملکردی نزدیک به حد طبیعی داشته باشند 🔥
در حال حاضر:
- هیچ روش استاندارد واحدی که برای همهی کودکان جواب بدهد وجود ندارد
- اما مجموعهای از درمانهای رفتاری، آموزشی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، آموزش والدین و در برخی موارد دارو،
میتواند کیفیت زندگی را بهشدت بالا ببرد
📌 مهمترین نکته این است که درمان اوتیسم باید کاملاً فردمحور و اختصاصی باشد؛
یعنی بر اساس نقاط قوت و ضعف همان کودک، نه صرفاً اسم تشخیص.
بهترین روشهای درمان اوتیسم؛ پکیج درمانی، نه یک معجزهی تکی 🎁
۱. درمانهای رفتاری و مدیریت رفتار 🎯
درمانهای مدیریت رفتاری (مثل ABA و روشهای مشابه) سعی میکنند:
- رفتارهای مفید (مثل نگاه کردن، اشاره کردن، درخواست کردن، همکاری) را تقویت کنند
- رفتارهای مشکلساز (مثل خودآزاری، پرخاشگری، جیغهای مکرر بدون علت مشخص) را کاهش دهند
این کار با:
- شکستن مهارتها به قدمهای کوچک
- تشویق هدفمند (نه فقط با شکلات! با توجه، لبخند، بازی، استراحت و…)
- ساختن روتین ثابت و قابل پیشبینی برای کودک
انجام میشود.
این نوع درمان، اگر زود، زیاد و منظم انجام شود، در درمان اوتیسم یکی از ستونهای اصلی است ⭐
۲. درمان رفتار شناختی (CBT) برای کودکان بزرگتر و نوجوانان 💬🧠
در کودکانی که:
- زبانشان بهتر است
- و میتوانند احساسات و افکارشان را کموبیش بیان کنند
از CBT برای:
- کاهش اضطراب
- مدیریت خشم
- مقابله با فکرهای منفی
- و بهبود مهارتهای اجتماعی
استفاده میکنیم.
در این روش، کودک یاد میگیرد:
- احساسات مختلف را بشناسد
- افکارش را شناسایی و به چالش بکشد
- راهحلهای جدید برای موقعیتهایی که باعث استرس میشوند پیدا کند
۳. مداخلات آموزشی و مدرسهمحور 📚🏫
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب نیاز دارند:
- در محیط آموزشی، برنامههای ویژه و ساختارمند داشته باشند
- معلمها در مورد اوتیسم و سبک یادگیری آنها آموزش دیده باشند
- گاهی از کلاسهای کوچکتر یا حمایت معلم رابط استفاده شود
در درمان اوتیسم، همکاری خانواده + مدرسه + درمانگران مثل یک مثلث طلایی است 🔺
۴. توجه مشترک و مهارتهای ارتباطی اولیه 👀👉
یکی از مشکلات کلیدی در اوتیسم، ضعف در توجه مشترک است؛
یعنی:
- کودک نمیتواند مسیر نگاه شما را دنبال کند
- وقتی به چیزی اشاره میکنید، همراه شما به آن نگاه نمیکند
در درمانهای تخصصی، تمرکز زیادی روی:
- آموزش تماس چشمی
- دنبال کردن نگاه
- استفاده از انگشت اشاره
- برقراری توجه مشترک روی یک اسباببازی یا تصویر
وجود دارد.
این مهارتها پایهی زبان، بازی، و ارتباط اجتماعی در سالهای بعد هستند.
۵. گفتاردرمانی و زباندرمانی 🗣️💬
در بسیاری از برنامههای درمان اوتیسم، گفتاردرمانی نقش مرکزی دارد:
- کمک به شروع گفتار در کودکانی که دیر به حرف میافتند
- کمک به گسترش واژگان و جملهسازی
- آموزش درک زبان، دستور، مفهوم سؤال و جواب
- و حتی در کودکانی که حرف نمیزنند، آموزش روشهای جایگزین ارتباطی (مثل تصاویر، دستگاههای ارتباطی و…)
هدف فقط «حرف زدن» نیست؛
هدف این است که کودک بتواند خواستهها، احساسات و نیازهایش را به دَنیای بیرون منتقل کند.
۶. کاردرمانی و درمان فیزیکی 🤲🏃♂️
بسیاری از کودکان اوتیسم در:
- مهارتهای حرکتی ظریف (گرفتن مداد، دکمه بستن، استفاده از قاشق)
- یا مهارتهای حرکتی درشت (دویدن، پریدن، حفظ تعادل)
مشکل دارند.
کاردرمانی و در صورت نیاز فیزیوتراپی کمک میکند:
- عضلات تقویت شوند
- هماهنگی چشم–دست بهتر شود
- عملکرد در فعالیتهای روزمره مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن، بازی و نوشتن بهتر شود
همچنین در کاردرمانی، روی مشکلات حسی (مثلاً حساسیت شدید به صدا، نور، لمس، یا برعکس، جستوجوی حسی زیاد) هم کار میشود.
۷. درمان بواسطه والدین؛ پدر و مادر، ستون اصلی درمان اوتیسم 👨👩👧💛
هیچ درمانگری به اندازهی والدین نمیتواند روی زندگی کودک اثر بگذارد.
برای همین، در بسیاری از پروتکلهای درمان اوتیسم، بهصورت تخصصی:
- به والدین آموزش داده میشود چطور در خانه رفتار کنند
- چطور با کودک بازی کنند
- چطور رفتارهای خوب را تقویت و رفتارهای مشکلساز را مدیریت کنند
- چگونه با مدرسه، درمانگرها و پزشکان هماهنگ شوند
در کلینیک مغز و اعصاب و روان دکتر مصطفی امیری، همیشه تأکید میکنیم:
«درمان اوتیسم فقط درمان “کودک” نیست؛
درمان “سیستم خانواده” است.»
۸. دارودرمانی در اوتیسم؛ کی لازم میشود؟ 💊⚖️
خود اوتیسم با دارو «درمان» نمیشود؛
اما برخی علائم همراه آن، مثل:
- اضطراب شدید
- بیشفعالی و بیقراری
- پرخاشگری
- رفتارهای خودآزاری
- مشکلات خواب 😴
گاهی به حدی هستند که بدون دارو، کودک نمیتواند از سایر درمانها بهره ببرد.
در اینجا، با دقت بسیار زیاد و بعد از ارزیابی کامل، ممکن است از دارو برای:
- کاهش شدت علائم
- ایجاد ثبات بیشتر
- آمادهسازی کودک برای بهرهگیری بهتر از گفتاردرمانی، کاردرمانی و…
استفاده کنیم.
دارو در درمان اوتیسم همیشه باید:
- زیر نظر متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک کودک باشد
- دورهای، پایش شود
- هرگز جایگزین درمانهای توانبخشی و آموزشی نشود؛ فقط کمککننده باشد.
علل اوتیسم؛ ژنها، مغز و محیط در یک معما 🧬🧠🌍
یکی از پیچیدهترین بخشهای داستان اوتیسم، علت آن است.
علم امروز میگوید:
- یک علت واحد برای اوتیسم وجود ندارد
- احتمالاً ترکیبی از ژنتیک + عوامل محیطی + عوامل بیولوژیک مغز در آن نقش دارند
نقش ژنها در اوتیسم 🧬
شواهد قوی نشان میدهد:
- ژنها نقش پررنگی در بروز اختلال طیف اوتیسم دارند
- احتمالا بیش از ۱۰۰ ژن در کروموزومهای مختلف میتوانند با اوتیسم در ارتباط باشند
- بسیاری از کودکان اوتیسمی، ترکیبی از جهشهای ژنتیکی خفیف و شدید دارند
اما ماجرا ساده نیست:
- بعضی از این جهشها در کودکانی دیده میشود که اوتیسم دارند
- اما برخی از همان جهشها را در کودکانی هم میبینیم که کاملاً طبیعیاند و هیچ علامتی ندارند
یعنی چه؟ یعنی:
- بعضی جهشها ممکن است شدت و نوع علائم اوتیسم را تعیین کنند
- بعضی جهشها فقط احتمال ابتلا را بالا میبرند؛ مثل اینکه بدن یک نفر نسبت به آفتاب سوختگی مستعدتر است، اما اگر هرگز آفتاب نگیرد، نمیسوزد 🌞
تعامل ژن و محیط؛ همدستی آرام 🌍🤝🧬
بسیاری از پژوهشها به این سمت میروند که:
«ژن، زمینه را آماده میکند؛
محیط میتواند ماشهی تغییر را بکشد – یا نکشد.»
یعنی کودکی که:
- بعضی جهشهای ژنتیکی مرتبط با اوتیسم را دارد،
اگر در معرض برخی عوامل محیطی خاص (مثلاً بعضی مواد شیمیایی، مشکلات شدید دوران بارداری، زایمانهای پیچیده و…) قرار بگیرد،
ممکن است احتمال بروز ASD در او بالاتر برود.
اما:
هیچکس نمیتواند بگوید «فقط این یک عامل» باعث اوتیسم شده.
ما معمولاً با ترکیبی از عوامل روبهرو هستیم.
عوامل بیولوژیک مغزی و بدنی 🧠⚙️
در بخشی از کودکان اوتیسم، مطالعات نشان دادهاند:
- ارتباط بین بخشهای مختلف مغز متفاوت است
- بعضی نواحی، بیشازحد رشد میکنند، بعضی کمتر
- متابولیسم (سیستم تولید و مصرف انرژی بدن) ممکن است متفاوت باشد
- سیستم ایمنی در برخی افراد واکنشهای خاصی نشان میدهد
اینها همه نشان میدهد که اوتیسم فقط “رفتاری” نیست؛ یک وضعیت عمیق مغزی–بیولوژیک است.
واکسن و اوتیسم؛ یک سوءتفاهم خطرناک 🛑💉
یکی از بحثبرانگیزترین افسانهها این است که:
«واکسن، باعث اوتیسم میشود.»
در سالهای گذشته، مطالعات بزرگ و متعددی در دنیا انجام شده است که:
- رابطهی علت و معلولی بین واکسن و اوتیسم را رد کردهاند
- نشان دادهاند که شیوع اوتیسم در کودکان واکسینهشده و واکسینهنشده، تفاوت معنیدار ندارد
در عوض، واکسنها از کودکان در برابر بیماریهای خطرناک، ناتوانکننده و مرگآور محافظت میکنند.
بهعنوان متخصص مغز و اعصاب و کسی که سالها با کودکان درگیر بیماریهای مغزی کار کردهام، با قاطعیت میگویم:
در مسیر درمان اوتیسم،
حذف واکسن از زندگی کودک، نه کمکی به اوتیسم میکند، نه به مغز او لطفی؛
فقط او را در برابر بیماریهای شدیدتر بیدفاع میگذارد.
۵ علامت مهم اوتیسم که والدین نباید نادیده بگیرند 🚨
اگر کودک شما:
- در برقراری ارتباط چشمی مشکل دارد (به چشمها نگاه نمیکند یا خیلی کم نگاه میکند)
- وقتی اسمش را صدا میزنید، هیچ واکنشی نشان نمیدهد؛ انگار شما را نمیشنود
- نمیتواند نگاه شما را دنبال کند؛ وقتی به چیزی اشاره میکنید، به همان جهت نگاه نمیکند (مشکل در توجه مشترک) 👀👉
- در بازیهای نمادین و تقلیدی (مثلاً تئاتر بازی، وانمود کردن، غذا دادن به عروسک) ضعف واضح دارد
- در برقراری ارتباط غیرکلامی (اشاره، دست تکان دادن، استفاده از حالات صورت برای بیان احساسات) مشکل جدی دارد
اینها میتوانند علامتهای اولیهی اوتیسم باشند.
بسیاری از خانوادهها تا وقتی میبینند «کودک در سن طبیعی حرف نمیزند» تازه نگران میشوند؛
در حالیکه علائم اوتیسم معمولا قبل از مشکل زبانی واضح خود را در تعامل، نگاه، توجه و بازی نشان میدهند.
اگر چنین نشانههایی را میبینید،
زودتر به یک متخصص اطفال، مغز و اعصاب کودک، یا روانپزشک کودک مراجعه کنید؛
هم برای تشخیص دقیق،
هم برای شروع درمان اوتیسم در صورت نیاز.
نقش کلینیک مغز و اعصاب و روان در درمان اوتیسم 🧠🏥
در کلینیک مغز و اعصاب و روان دکتر مصطفی امیری، ما به اوتیسم بهعنوان یک برچسب ساده نگاه نمیکنیم؛
بهعنوان یک پروفایل پیچیدهی مغزی–رفتاری–ژنتیکی نگاه میکنیم.
برای هر کودک:
- تاریخچهی رشد، رفتار، خواب، زبان، خانواده و بارداری را بررسی میکنیم
- معاینهی مغز و اعصاب انجام میدهیم
- در صورت نیاز، ارجاع برای آزمونهای روانشناختی، تستهای گفتار، کاردرمانی و… میدهیم
- برای هر کودک، یک برنامهی اختصاصی درمان اوتیسم طراحی میکنیم که ممکن است شامل:
- درمانهای رفتاری
- گفتاردرمانی
- کاردرمانی
- آموزش والدین
- تنظیم خواب و رفتار
- و در صورت نیاز، دارودرمانی هدفمند باشد
هدف ما این است که:
- کودک شما بیشترین بهره را از تواناییهای مغزش ببرد
- خانواده احساس نکند در این مسیر تنهاست
- و مسیر تشخیص تا درمان اوتیسم، از یک جاده تاریک و پرترس، تبدیل شود به راهی روشن، هرچند پرچالش اما قابل قدم زدن 🌱
الف) افسانه یا واقعیت درباره اوتیسم و درمان اوتیسم 🧙♂️✨
🧵 افسانه ۱: اوتیسم یعنی بچه هیچوقت مستقل نمیشود.
🎯 واقعیت: طیف اوتیسم بسیار گسترده است؛ بسیاری از کودکان با تشخیص زودهنگام و درمان اوتیسم بهموقع، در آینده میتوانند در مدرسه، دانشگاه و حتی کار، عملکرد خوبی داشته باشند. استقلال، بهشدت به شدت علائم، هوش، و کیفیت مداخلات وابسته است.
🧵 افسانه ۲: واکسنها باعث اوتیسم میشوند.
🎯 واقعیت: مطالعات علمی بزرگ و معتبر، هیچ رابطهی علت و معلولی بین واکسیناسیون و اوتیسم پیدا نکردهاند. این باور، یکی از خطرناکترین افسانههاست، چون باعث میشود کودکان از بیماریهای جدی و قابل پیشگیری بیدفاع بمانند.
🧵 افسانه ۳: اوتیسم نتیجهی «تربیت بد» یا «بیتوجهی والدین» است.
🎯 واقعیت: اوتیسم یک اختلال رشد عصبی با ریشههای ژنتیکی و مغزی است. سبک تربیت میتواند روی شدت علائم و سازگاری کودک تأثیر بگذارد، اما علت اصلی اوتیسم نیست. والدین نباید خود را مقصر وجود اوتیسم بدانند.
🧵 افسانه ۴: اگر کودک حرف میزند، پس اوتیسم ندارد.
🎯 واقعیت: بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا میتوانند خوب حرف بزنند، اما در مهارتهای اجتماعی، درک ظرافتهای ارتباطی، انعطاف رفتاری و علایق محدود مشکل دارند. حرف زدن، بهتنهایی اوتیسم را رد نمیکند.
🧵 افسانه ۵: چون اوتیسم درمان قطعی ندارد، پس درمان او فایدهای ندارد.
🎯 واقعیت: هدف درمان اوتیسم حذف برچسب نیست؛ هدف بهبود کیفیت زندگی، افزایش استقلال، تقویت مهارتها و کاهش مشکلات همراه است. هزاران کودک و بزرگسال اوتیستیک در دنیا با کمک درمانها، زندگی فعال و ارزشمندی دارند.
ب) جدیدترینها، جالبترینها و عجیبترینها درباره اوتیسم 🤖📚
⭐ ۱. نگاه نو به اوتیسم؛ از «اختلال» تا «نورودایورسیته»
در سالهای اخیر، جنبشی بهنام نورودایورسیته رشد کرده که میگوید:
«مغزها با هم فرق دارند؛ بعضی مغزها اوتیستیکاند، بعضی نه. این تفاوت همیشه “کمبود” نیست؛ گاهی فقط “نوع دیگری از بودن” است.»
این نگاه، راه را برای احترام بیشتر به افراد اوتیستیک و شنیدن صدای خودشان باز کرده است.
⭐ ۲. ارتباط اوتیسم با هوشهای خاص
بعضی افراد با اوتیسم در حوزههایی مثل:
- جزئینگری
- حافظهی تصویری
- موسیقی
- ریاضیات
یا مهارتهای فنی و برنامهنویسی، تواناییهای چشمگیری دارند.
گاهی این تمرکز «بهظاهر وسواسی» روی یک موضوع، اگر درست هدایت شود، میتواند به یک تخصص حرفهای تبدیل شود.
⭐ ۳. نقش هوش مصنوعی و تکنولوژی در آینده درمان اوتیسم
ابزارهایی مثل:
- اپلیکیشنهای آموزش مهارتهای اجتماعی
- بازیهای تعاملی برای توجه مشترک
- رباتهای اجتماعی که با کودکان اوتیسم تمرین ارتباط میکنند
در حال تبدیل شدن به یاران جدید در درمان اوتیسم هستند. آینده، ترکیبی از انسان+تکنولوژی در این حوزه خواهد بود.
⭐ ۴. ترینها در اوتیسم:
- شایعترین سنهای جلب توجه والدین: ۱۸ تا ۳۶ ماهگی
- بیشترین علامت نادیده گرفتهشده: نبودن توجه مشترک و بازی نمادین، نه فقط دیر حرف زدن
- مهمترین عامل بهبود در طولانیمدت: تشخیص زودهنگام + مداخلهی مداوم و سازمانیافته
⭐ ۵. اوتیسم در دختران؛ چهرهی پنهانتر
مطالعات نشان داده دختران اوتیسمی، بهخصوص با هوش بالاتر، گاهی علائمشان را بهتر «پنهان» میکنند و بیشتر تلاش میکنند رفتارشان را شبیه دیگران کنند؛ به همین دلیل تشخیص اوتیسم در دختران گاهی دیرتر و سختتر است. این یکی از جالبترین و پیچیدهترین موضوعات پژوهشی جدید در حوزه اوتیسم است.
پ) نظرات واقعی مردم در مورد «درمان اوتیسم» از سراسر جهان 💬🌍
👩 ۱. لیلا، ۳۳ ساله، ساکن تهران – جنتآباد، مادر یک پسر ۴ ساله اوتیستیک
«اول که گفتند اوتیسم دارد، انگار سقف روی سرم خراب شد.
فکر میکردم یعنی بچهام دیگر هیچوقت نمیتواند حرف بزند، مدرسه برود، بازی کند.
اما وقتی وارد مسیر درمان اوتیسم شدیم – گفتاردرمانی، کاردرمانی، آموزش خودم – دیدم معجزهی واقعی، نه در یک قرص، نه در یک جلسه، بلکه در همین تمرینهای ریز و تکراری است.
پسرم الان میتواند نیازهایش را بگوید، نگاه میکند، میخندد، اسمم را صدا میزند.
اوتیسم هنوز هست، اما زندگیمان قابل زندگیتر شده.»
👨🔧 ۲. رضا، ۴۰ ساله، مکانیک، ساکن مشهد – طبرسی، پدر دختر ۷ ساله
«وقتی فهمیدیم دخترمان ASD دارد، خانواده میگفتند: “ولش کن، خودش درست میشه، بچهس، بزرگ میشه خوب میشه.”
دو سال همین کار را کردیم و هیچ پیشرفتی ندیدیم.
بعد رفتیم سراغ یک تیم تخصصی.
کلاس مهارت اجتماعی، کاردرمانی، مدرسه مناسب، آموزش خود ما.
الان وقتی میبینم دخترم میتواند در جمع بنشیند، جواب سلام بدهد، توی چشمهام نگاه کند،
میفهمم درمان اوتیسم یعنی همین تغییرهای کوچک اما عمیق.»
👩⚕️ ۳. مونا، ۳۷ ساله، پرستار، ساکن رشت – خیابان معلم، خالهی یک کودک اوتیستیک
«خواهرزادهام تا ۳ سالگی حرف نمیزد، فقط تلویزیون نگاه میکرد و اسمش را که صدا میزدیم، برنمیگشت.
اول میگفتند “پسرها دیرتر حرف میزنن”.
وقتی تشخیص اختلال اوتیسم برایش گذاشتند، دنیا برای خواهرم تیره شد.
ولی با کمک گفتاردرمانگر و کاردرمانگر، و اینکه خودش هم دورههای آموزش والدین را گذراند،
الان خواهرزادهام در مهد کودک ضمن حمایت مربیها، کنار بقیه بچهها بازی میکند.
من از نزدیک دیدم که اگر زود بجنبیم، چقدر چیزها قابل تغییر است.»
👨 ۴. سعید، ۳۸ ساله، برنامهنویس، ساکن اصفهان – بلوار کاوه، که خودش اوتیسم خفیف دارد
«من در ۲۸ سالگی فهمیدم اوتیستیک هستم.
همهی کودکیام فکر میکردم “با بقیه فرق دارم”؛
صداها برایم آزاردهنده بود، دوست نداشتم در جمع حرف بزنم، اما در دنیای کامپیوتر و کد، مثل ماهی در آب بودم.
وقتی بالاخره تشخیص گرفتم، احساس نکردم برچسب گرفتم؛
انگار یک اسم برای تجربهی تمام عمرم پیدا شد.
حالا وقتی درباره درمان اوتیسم حرف میزنم، میگویم:
درمان یعنی یاد بگیریم دنیایمان را قابلزیستتر کنیم،
نه اینکه خودمان را پاک کنیم.»
👩 ۵. نسرین، ۴۱ ساله، معلم، ساکن شیراز – قدوسی، معلم کلاس اول
«هر سال یکی دو دانشآموز دارم که بعداً میفهمیم اوتیسم دارند.
اولش برایم سخت بود، چون در دانشگاه چیزی دربارهی درمان اوتیسم در مدرسه یاد نگرفته بودیم.
بعد چند دوره آموزشی گذراندم و فهمیدم اگر کمی صبورتر باشم، دستورالعملها را سادهتر کنم، از تصاویر بیشتر استفاده کنم و به آنها فرصت بدهم،
میتوانند در کلاس شکوفا شوند.
الان هر وقت والدینی با نگرانی به من میگویند “بچهم اوتیسم داره، میتونه تو کلاس عادی موفق بشه؟”
به تجربه میگویم:
“با حمایت درست، بله، خیلی وقتها میتونه.”»
👨 ۶. حمید، ۴۵ ساله، راننده تاکسی اینترنتی، ساکن تهران – شریعتی، پدر یک پسر ۹ ساله
«اوایل که پسرم تشخیص ASD گرفت، خجالت میکشیدم به بقیه بگم.
میترسیدم قضاوتش کنن.
اما وقتی دیدم در جلسات گروهی والدین، پدر و مادرهای دیگری مثل ما هستند، کمی سبک شدم.
یادم هست یکی از متخصصین گفت:
“بچهی شما با اوتیسم، بچهی همین شماست؛
همون چشمها، همون خنده؛ فقط مغزش دنیا رو کمی متفاوتتر میفهمه.”
از آن روز به بعد، درمان اوتیسم برای من فقط تمرینهای کلینیک نبود؛
تغییر نگاهم به پسرم بود.»
👩🎓 ۷. سمانه، ۲۶ ساله، دانشجوی روانشناسی، ساکن تبریز – ولیعصر
«دوران کارآموزیام در یک مرکز تخصصی اوتیسم گذشت.
چیزی که بیش از همه من را شگفت زده کرد،
نه فقط پیشرفت بچهها، بلکه تغییر والدین بود.
والدینی که روز اول با گریه میآمدند،
چند ماه بعد با افتخار، فیلمی نشان میدادند که بچهشان برای اولین بار “مامان” گفته،
یا خودش کفشش را پوشیده.
از نزدیک فهمیدم درمان اوتیسم فقط روی مغز کودک کار نمیکند؛
روی قلب والدین هم کار میکند.»
👩 ۸. النا، ۳۲ ساله، ساکن هلند، اهل تهران – یوسفآباد، مادر یک دختر اوتیستیک
«وقتی در آمستردام به دخترم گفتند ASD دارد،
سیل اطلاعات انگلیسی و هلندی روی سرم ریخت.
هر سایتی یک چیز میگفت، هر کس یک نظر.
بعد یاد گرفتم اطلاعات را از متخصصین معتبر بگیرم،
و به جای دنبال کردن درمانهای معجزهآسا، روی گفتاردرمانی، کاردرمانی و آموزش خودم تمرکز کنم.
الان که به مسیرمان نگاه میکنم، میبینم بزرگترین تغییر، در “خود من” اتفاق افتاد؛
یاد گرفتم دخترم را با کودکان دیگر مقایسه نکنم،
بلکه با “دیروز خودش” مقایسه کنم.
در دنیای اوتیسم، این یعنی یکی از عمیقترین شکلهای درمان.»
اگر شما هم امروز با نگرانی،
با ترس از کلمهی اوتیسم،
یا با امید به پیدا کردن راهی برای درمان اوتیسم فرزندتان این متن را میخوانید،
بدانید:
- شما تنها نیستید
- مغز کودک شما، با همهی تفاوتهایش، قابل فهم و قابل حمایت است
- و آینده، لزوماً به تاریکی امروزِ نگرانیهایتان نیست 🌈
در کلینیک مغز و اعصاب و روان دکتر مصطفی امیری،
ما کنار شما هستیم تا از قدم اول تشخیص تا مسیر طولانی درمان،
هم برای کودک، هم برای شما،
راه را روشنتر و قابل عبورتر کنیم 🌱🧠💛
