اضطراب جدایی در کودکان

طی سالهای اولیه زندگی کودک شاهد جدایی و خداحافظی او با والدین همراه با گریه و کج خلقی هستیم. تقریبا در سن یک سالگی اضطراب جدایی در بسیاری از کودکان شکل می گیرد. هنگامی که پدر و یا مادر کودک را به شخص دیگری می سپارد، ناراحت و گریان می شود.

طی دوران رشد کودک، اضطراب جدایی حسی کاملا طبیعی بشمار می رود، لیکن می تواند آزار دهنده نیز باشد.

درک احساسات و رفتار های کودک طی دوران رشد و آشنایی با استراتژی های مقابله با احساسات منفی، به مادر و کودک کمک می کند تا راحت تر این دوران را پشت سر بگذارند.

نکاتی درباره اضطراب جدایی در کودکان

کودکان خیلی راحت با مراقبین خود (افرادی بجز پدر و مادر) اخت می شوند. احتمالا والدین هنگام جدایی از کودک به مراتب اضطراب و نگرانی بیشتری را تجربه می کنند! اکثر کودکان زیر 6 سال مادامی که نیاز هایشان برآورده شود، به راحتی با دیگر مراقبین خود اخت می شوند.

بین سن 7-4 ماهگی، کودک معنای “پایداری اجسام” را می فهمد. یعنی می داند افراد و اجسام همیشه وجود دارند حتی زمانی که در دیدرس وی نیستند. کودکان یاد می گیرند زمانی که پدر یا مادرشان را نمی بینند، یعنی آنها در آن محل حضور ندارند. کودکان مفهوم زمان را درک نمی کنند، بنابراین نمی دانند که مادرشان بر می گردد. بنابراین بدلیل غیبت او ناراحت و گریان می شوند.

برای کودک فرقی نمی کند که مادرش در آشپزخانه، اتاق بغل و یا محل کارش باشد؛ ممکن است تا زمانی که مادرش نزد او برگردد، گریه و بی قراری کند.

زمان شکل گیری اضطراب جدایی در کودک

بین سن 8 ماهگی تا یک سالگی، کودک نوپا کمی احساس استقلال می کند. ولی هنوز نسبت به جدایی از والدین خود مردد است. این همان زمانی است که اضطراب جدایی در کودک شکل می گیرد. و هنگامی که مادر می خواهد او را ترک کند، پریشان و مضطرب می شود.

حتی اگر بخواهید برای چند لحظه به اتاق دیگری بروید، و یا طی عصر کودکتان را به پرستار سپرده و یا در مهدکودک بگذارید، ممکن است کودکتان گریه و شیون کرده و به شما بچسبد و در مقابل توجه دیگران مقاومت کند.

بازه سنی بروز اضطراب جدایی در کودکان متغیر است. ممکن است برخی کودکان طی سنین 18 ماهگی تا 30 ماهگی دچار این اضطراب شوند. برخی کودکان اصلا دچار اضطراب جدایی نمی شوند. و برای برخی کودکان نیز استرس های زندگی منجر به بروز اضطراب جدایی از والدین شود.

چند نمونه از این استرس ها عبارتند از:

• رفتن به مهد کودک جدید
• تغییر مراقب و یا پرستار کودک
• تولد نوزاد جدید بعنوان خواهر و یا برادر
• تغییر محل زندگی
• تنش و کشمکش در خانه

اضطراب جدایی چه مدت در کودک باقی می ماند؟

مدت پایداری اضطراب جدایی در کودکان مختلف، متفاوت است. و این امر بستگی به نحوه عکس العمل کودک و والدین دارد. در برخی موارد، بسته به خلق و خوی کودک، اضطراب جدایی از دوران نوزادی تا دوره ابتدایی نیز ادامه پیدا می کند.

هنگامی که اضطراب جدایی بر عملکرد طبیعی کودکان بزرگتر تاثیر بگذارد، می تواند نشانه اختلال اضطرابی حاد تری باشد. در صورتی که اضطراب جدایی بطور ناگهانی در کودک نونهال دیده شود، ممکن است مشکل دیگری وجود داشته باشد: زورگویی و قلدری کردن و یا سوء استفاده کردن.

اضطراب جدایی با احساسات طبیعی ای که کودک حین ترک پدر و مادر تجربه می کند‍‍‍‍، متفاوت است. (که معمولا زمانی که حواس کودک به اندازه کافی پرت شده‌ می توان بر آن غلبه کرد.) کودکان نیز نسبت به تاثیر این اضطراب بر والدین کاملا آگاه هستند. در صورتی که با هر بار گریه کودک نزد او برگردید و برنامه خود را کنسل کنید، کودک نیز هربار از این حربه برای جدا نشدن از شما استفاده خواهد کرد.

در این وضعیت شما چه احساسی را تجربه می کنید.

ممکن است اضطراب جدایی کودک، منجر به بروز احساسات مختلف و متغیری در والدین شود. ممکن است از اینکه نهایتا فرزندتان به شما می چسبد، احساس خوشایندی داشته باشید. اما احتمالا از اینکه وقتی را صرف خود کرده اید، و یا کودکتان را به پرستار سپرده و یا سر کار رفته اید، احساس گناه می کنید. حتی ممکن است از اینکه کودکتان نیاز به این همه توجه از جانب شما دارد، گیج و کلافه شوید.

بخاطر داشته باشید که عدم تمایل فرزندتان به دوری از شما نشانه اینست که وابستگی سالمی میان شما و کودک رشد پیدا کرده است. نهایتا کودکتان می تواند به یاد آورد که شما همیشه نزد او بازگشته اید. و در صورت عدم حضور شما خیالش راحت خواهد بود. همچنین به کودک این فرصت داده می شود تا مهارت های مقابله ای و تاحدودی استقلال فردی را فرا بگیرد.

دوره اضطراب جدایی در کودک موقت است.

به یاد داشته باشید که این دوران می گذرد. در صورتی که فقط خود از کودکتان نگهداری می کرده اید و کودک ذاتا خجالتی است و یا دچار استرس های دیگری است، اضطراب جدایی او در مقایسه با سایر کودکان، حاد تر است.

علاوه بر این به حس درونی خود اعتماد کنید. در صورتی که کودک از رفتن به مهد کودک و یا ماندن پیش پرستار خاصی خودداری می کند؛ و یا علايم تنش زای دیگری از خود نشان می دهد مثلا سیستم خوابش دچار مشکل می شود و یا اشتهایش را از دست می دهد؛ احتمالا با مهد کودک و یا پرستار مشکلی دارد.

در صورتی که اضطراب جدایی کودک شدید بوده و تا دوران پیش دبستان، ابتدایی و یا بعد از آن ادامه پیدا نماید، و تاثیر منفی بر فعالیت های روزمره او بگذارد، حتما این موضوع را با پزشک کودک در میان بگذارید. این علایم می تواند نشان دهنده نوعی اختلال نادر و جدی به نام اختلال اضطراب جدایی باشد.

کودکانی که دچار این اختلال هستند از اینکه از اعضای خانواده خود دور شده و گم شوند، می ترسند. اغلب به این موضوع فکر می کنند که اتفاق بدی خواهد افتاد.

درصورتیکه کودکتان علاوه بر این نشانه ها، علایم زیر را نیز از خود بروز میدهد با پزشک وی صحبت کنید:

• علایم پانیک (حالت تهوع، استفراغ، تنگی نفس) و یا حملات پانیک قبل از اینکه والدین از او جدا شوند.
• دیدن کابوس شبانه درباره جدایی از پدر و مادر
• ترس از تنها خوابیدن (گرچه این ترس در کودکانی که دچار اضطراب جدایی نیستند نیز رایج است.)
• نگرانی بیش از حد از این که گم شده، دزدیده شوند و یا بدون والدین شان به جایی بروند.

جدید ترین مرکز درمان اضطراب جدایی کودکان

مرکز درمانی جایروس کیدز افتخار دارد که با همکاری متخصصین و روانشناسان زبده، راهکارهای لازم را در زمینه درمان انواع اضطراب کودکان به شما و فرزند دلبندتان ارایه نماید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشورت با پزشکان این تیم اینجا را کلیک نمایید.

اکثر کودکان بدون این که نیازی به درمان و مراقبت پزشکی داشته باشند اضطراب جدایی از والدین را پشت سر می گذارند. اما در صورتی که نگران این موضوع هستید، با پزشک متخصص مشورت نمایید.

محقق و مترجم : عطیه فضلی

منبع :

https://kidshealth.org/en/parents/sep-anxiety.html